Soğutma Sanayi İş İnsanları Derneği (SOSİAD), Birleşmiş Milletler Sınai Kalkınma Örgütü (UNİDO) iş birliğiyle hayata geçirdiği “Türkiye Cumhuriyeti’nde Düşük Küresel Isınma Potansiyeline (KIP) Sahip Soğutkanların Teşvik Edilmesi İçin Tanıtım ve Pilot Faaliyetler” projesinin sonuçlarını değerlendirdi. SOSİAD Yönetim Kurulu Başkanı Turgay Karakuş, “Belirlenen beş pilot tesiste kullanılan soğutucu akışkanlar, çevre dostu alternatifleri ile değiştirildi, mevcut sistem ekipmanlarını iyileştirici bazı güncellemeler gerçekleştirildi, sistemlerin enerji ölçüm ve analizleri yapılarak, değişim öncesindeki verilerle karşılaştırıldı. Yapılan sistem iyileştirmeleri ile hem çevrenin hem de işletmenin kârlı çıktığı çarpıcı biçimde ortaya kondu” ifadelerini kullandı.
Birleşmiş Milletler Sınai Kalkınma Örgütü (UNIDO) ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı destekleriyle 6 Mayıs 2019’da demonstrasyon projesi başlattınız. Aynı yılın sonlarına doğru projeniz tamamlandı. Gerçekleştirmiş olduğunuz demonstrasyon projesinin amaçlarından, iklimlendirme sektörü ile sanayici ve yatırımcılar açısından öneminden bahseder misiniz?
SOSİAD olarak yürüttüğümüz uluslararası projelerimizden birisi de; tam adı “Türkiye Cumhuriyeti’nde Düşük Küresel Isınma Potansiyeline (KIP) Sahip Soğutkanların Teşvik Edilmesi İçin Tanıtım ve Pilot Faaliyetler” olan, iklim değişikliği ile mücadeleye destek veren bir farkındalık projesidir. SOSİAD'ın UNIDO (Birleşmiş Milletler Sınai Kalkınma Örgütü) ile birlikte yürüttüğü bu proje, adından da anlaşılacağı üzere, küresel ısınmanın etkin faktörlerinden biri olan, küresel ısınma potansiyeli yüksek soğutucu akışkanların yerine, düşük küresel ısınma potasiyele sahip, çevre dostu soğutucu akışkanların kullanımına dikkat çekmeyi, farkındalık yaratmayı amaçlıyordu. Dünyanın giderek artan soğutma ihtiyacına karşı soğutmada sürdürülebilirliğin sağlanması, dünyanın geleceği için çok önemli rol oynamaktadır. İnsanların çoğu bunu bilir, ama ne yazık ki bu bilgi ışığında değil, maddi kaygılarla tercihlerini belirler. Bizler, SOSİAD olarak ülkemizde soğutma sektörünün taşıması gereken sosyal sorumluk bilincinin artması için çalışırken, çevre dostu seçeneklerin aslında ekonomik anlamda da akılcı yatırımlar olabileceğini göstermeye çalışıyoruz. Bu proje işte bu amaca çok başarılı biçimde hizmet etti. Proje çerçevesinde belirlenen beş pilot tesiste kullanılan soğutucu akışkanlar, çevre dostu alternatifleri ile değiştirildi, mevcut sistem ekipmanlarını iyileştirici bazı güncellemeler gerçekleştirildi, sistemlerin enerji ölçüm ve analizleri yapılarak, değişim öncesindeki verilerle karşılaştırıldı. Yapılan sistem iyileştirmeleri ile hem çevrenin hem de işletmenin kârlı çıktığı çarpıcı biçimde ortaya konmuş oldu. Çevre dostu soğutucu akışkanlar ile daha yüksek işletme verimi elde edilirken, olumsuz çevresel etkiler en aza indirgendi. Bu sonuçların, sürdürülebilir, çevre dostu soğutma konusunda yatırımcıları cesaretlendireceğine inanıyoruz.
Soğutma verimliliği yüksek doğal akışkanlar kullanılarak ve sistem, uygun, yüksek teknolojili ekipmanlarla iyileştirerek çok ciddi boyutta elektrik tasarrufu sağlandı
Proje kapsamında belirlediğiniz pilot tesisler hangileri oldu? Bu tesislerde mevcut KIP (Küresel Isınma Potansiyeli) değerleri düşük soğutkanlarla, düşük KIP değerine sahip alternatif soğutkanların karşılaştırmalı analizlerinde elde ettiğiniz bulguları, sayısal verileri bizlerle paylaşır mısınız?
Proje kapsamında belirlenen pilot tesisler; İstanbul’da Ferahevler Sarıyer Market, Etiler Sarıyer Market ve Fikirtepe Çağrı Market, Ankara’da Eti Soda İşletmesi ve İzmir’de Unilever Algida tesisi idi. Her tesiste gerçekleşen uygulama, bir diğeri ile aynı değildi. Yapılan fizibiliteler doğrultusunda, her bir tesis özelinde yapılacak çalışmaya karar verildi. Algida tesislerinde karbondioksitli ve amonyaklı bir kaskad sistemle endüstriyel soğutma uygulaması yapıldı. Burada uygulanan R717/R744 (NH3/CO2) kaskad sistem ile mevcut R717 (NH3) sistemleri karşılaştırıldı. Ankara ETİ Soda pilot projesinde proses chiller uygulamasında mevcut R1233zd soğutkanı ile alternatif R134a soğutkanı için sistem karşılaştırılması yapıldı. İstanbul’daki üç gıda perakende market uygulamasında mevcut R-22&R404 soğutkanlar yerine R448A & R452A kullanılarak eski ve yeni sistemlerin karşılaştırılması yapıldı.
Analiz sonuçlarına göre, Eti Soda işletmesinde elektrik tüketiminde, yaklaşık 120.000 Euro’ya karşılık gelen 1.197 kWh yıllık tasarruf sağlandı. Bu tasarruf, aynı zamanda yıllık 648 ton CO2 emisyonu tasarrufu anlamına geldi. Cihazın işletme ömrü boyunca, ortalama 25 sene zarfında, sadece elektrik tasarrufu sayesinde 16.200 ton CO2 emisyonunda azaltım sağlanabileceği görüldü.
Sarıyer Market/Ferahevler tesisinde dönüşüm sonrasında yeni nesil soğutkanlar ile yaklaşık olarak %52,71 oranında verimlilik sağlandı. Çağrı Market’ te de benzer biçimde enerji tüketiminin düşürülmesi ile %51,35 gibi ciddi bir tasarruf sağlandı. Sarıyer Market/Etiler tesisinde de sağlanan verimlilik oranı; %50 idi. Özetle soğutma verimliliği yüksek doğal akışkanlar kullanılarak ve sistemi, uygun, yüksek teknolojili ekipmanlarla iyileştirerek çok ciddi boyutta bir elektrik tasarrufu yapılabildiği görüldü. Pilot tesislerin tamamında kaydedilen bu başarı, gerek Çevre ve Şehircilik Bakanlığımız gerekse UNIDO yetkilileri tarafından takdirle karşılandı.
“F-GAS ile ilgili bilgi ve bilinci mobil uygulamalarla artırıyoruz”
Bir seragazı olan, aynı zamanda ozon tabakasının delinmesine sebep olan HFC gazlarını kısıtlamayı hedefleyen Kigali Değişikliği Türkiye’de Mayıs 2019’da TBMM tarafından kabul edildi. Geçtiğimiz yıllarda ise, Florlu Sera Gazlarına İlişkin Yönetmelik, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmişti. Mevcut mevzuatlar, Türkiye iklimlendirme sektöründe, KIP değeri düşük soğutkanların kullanımına geçiş noktasında ne gibi değişimler getirdi?
Florlu Sera Gazlarına İlişkin Yönetmelik, 2018 yılının Ocak ayında yayımlandı. Bu konuyla ilgili ilk seminerimizi, 2018 yılının Eylül ayında düzenlemiştik ve çok güzel geri dönüşler aldık. Bu süreçte Çevre ve Şehircilik Bakanlığımız ile iş birliği içinde, koordineli bir çalışmayı yürütüyoruz. Bu çerçevede bilgilendirme seminerleri ve basın duyuruları vasıtası ile sürecin sağlıklı işlemesine yardımcı olmaya çalışıyoruz.
Bu yılın başından tarihinden itibaren; 2500 ve daha yüksek KIP değerinde HFC’ler içeren ticari soğutucular ve dondurucular, sabit soğutma ekipmanları (-50 derece sıcaklığa sahip cihazlar hariç), 150 ve daha yüksek KIP değerinde HFC’ler içeren taşınabilir oda iklimlendirme ekipmanlarının piyasaya arzı yasak. Ayrıca 2500 ve daha yüksek KIP değerinde işlenmemiş F-gazları içeren soğutma ekipmanlarının bakım ve servislerinin takip ve kontrolü söz konusu. Sürecin sağlığını belirleyecek olan temel faktör, biraz da denetimlerin esnek bırakılmaması olacak.
SOSİAD'ın da üyesi olduğu AREA (Air Conditioning and Refrigeration European Association) tarafından geliştirilen bir IOS / Android mobil uygulaması, EN378 ve F-Gaz gereksinimleri ile ilgili sahada görev yapacak teknik elemanlara yardımcı olmayı amaçlıyor. Aynı zamanda değişik soğutucu akışkanların CO2 ton eşdeğerlerini de hesaplama özelliğine sahip AREA F-Gas uygulamasını SOSİAD olarak dilimize kazandırdık. Benzer biçimde AREA’nın soğutucu akışkanlar konusunda yayınlarını da Türkçe’ye çevirerek sektörümüzün bilgilendirilmesi sürecine katkı sağladık. Bu alandaki çalışmalarımız, kamu ile iş birliği çerçevesinde devam ediyor.
Düşük yanıcılığa sahip HFO'ların, R32, hidrokarbonlar ve karbondioksit gibi düşük KIP değerine sahip alternatif soğutkanların daha yaygın kullanımını desteklemek amacıyla oluşturulan Real Alternatives 4Life'ın Türkiye ortağısınız. Proje kapsamında pek çok eğitim çalışması gerçekleştirdiniz. Real Alternatives 4Life Proje temsilcileri geçtiğimiz aylarda düzenlediği bir web seminer ile “Düşük GWP’li Soğutkanlar için (emniyet, güvenirlik ve verimlilik) E-Öğrenme Programı” hakkında bir eğitim çalışması gerçekleştirdi. E- öğrenme Programı ile ilgili bilgi verir misiniz?
Soğutma Sanayi İş İnsanları Derneği (SOSİAD)’nin de sosyal ortak olarak yer aldığı REAL Alternatives 4 LIFE projesi; HFO’lar, R32, hidrokarbonlar, karbondioksit ve amonyak gibi düşük GWP’li soğutkanlarla ilgili iyi uygulamaları amaç edinen eğitimlerin tüm Avrupa’da yaygınlaştırılmasını hedefliyor. Projenin ana bileşenlerinden biri de E-Öğrenme.
Yeni alternatif soğutucu akışkanlarla emniyetli çalışma standartlarını da kapsayan eğitim materyalleri Türkçe dahil, 15 dilde mevcut. Proje sürecinde tüm Avrupa’da yaklaşık 220 bin teknisyene akreditasyonlu eğitmenler tarafından eğitim verilmesi hedefleniyor. E-öğrenme platformu sürekli olarak güncelleniyor ve söz konusu yeniliklerle ilgili web seminerler düzenleniyor. REAL Alternative4LIFE projesi yakın zamanda e-öğrenme modüllerinin dokuzunu tamamlayan herkes için ücretsiz e-öğrenme kurs sertifikası veriyor.
Geçen yıl REAL Alternative 4 LIFE e-öğreniminin başlatılmasından bu yana, 1.800'den fazla kişi çevrimiçi kursa kaydoldu. Yaklaşık 600 öğretmen ve teknisyen uygulamalı eğitim kurslarını tamamladı ve REAL Alternatives 4 LIFE CPD (Sürekli Mesleki Gelişim) Sertifikası almaya hak kazandı.
E-öğrenme modülleri, düşük GWP soğutucu akışkanlarla (yanıcı maddeler, karbondioksit ve amonyak) ilgili temelleri ve güvenlik konularını kapsıyor. Bu eğitim dokümanları da sürekli güncelleniyor. Yeni eklenen materyallerin Türkçe çevirisi yakında tamamlanacak. Bu materyallerle birlikte, 17 Haziran’da yayınlanan, düşük KIP (GWP) değerine sahip soğutucu akışkan kullanan ekipman alıcılarını desteklemek için Satın Alma Kılavuzu-Kontrol Listesi’ni de dilimize kazandıracağız. Bu kılavuzun içeriği, bu yılın başlarında pazar ihtiyaçları üzerine yapılan uluslararası bir araştırmanın sonuçlarına dayanıyor. AB ülkelerinde standartlaştırılmış bir satın alma prosedürü yoktur. Bu kılavuzdaki öneriler, AB genelinde satın alma konusunda daha tutarlı bir yaklaşımı destekleyen, ilgili Avrupa ve ISO standartlarının yanı sıra güvenlik ve personel yetkinliği gibi hususları vurgulayan bir kontrol listesini oluşturmaktadır.
AB genelinde beceri seviyelerinin ve farkındalığın artırılmasına yardımcı olmak için, yeni eklenen bilgiler ve sertifikasyon programı hakkında, 28 Ağustos 2020 tarihinde uluslararası bir web seminer gerçekleştirilecek.
“Uluslararası sertifikasyonlara uyumlu, kaliteli ve rekabetçi fiyata sahip mamul üreticileri için yeni başlayan bir fırsat sürecindeyiz”
Çin’in Wuhan kentinde, Aralık 2019’da meydana gelen Covid-19 salgını, kısa sürede tüm dünyayı olduğu gibi Türkiye’yi de etkisi altına aldı. Covid-19 salgınının pandemiye dönüşmesiyle, hastalığın yayılmasını önlemek amacıyla alınan tedbirler, yurt içi ulaşım ve yurt dışı seyahat olanaklarının kısıtlanması iklimlendirme sektörünün ihracatını nasıl etkiledi?
Pandemi sürecinin odağında Çin’in bulunduğu dönemde, dünyanın en büyük ekipman ve malzeme tedarikçisi Çin’den yapılacak ithalat, önemli oranda sekteye uğradı. Bu kesintiler, diğer tedarikçi ülkeler için de değişen oranlarda geçerli oldu. Bitmiş mamul üreticileri, bu kesintilerin sonucu olarak kendi üretimlerinde ve ihracat trafiğinde sıkıntılar yaşadı. Lojistik kısıtlılıklar, süreç içinde nispeten gevşemeye başladı. Uluslararası sertifikasyonlara uyumlu, kaliteli ve rekabetçi fiyata sahip mamul üreticileri için yeni başlayan bir fırsat sürecinin varlığından bahsedebiliriz. Çin’den ürün tedarikinde yaşanan sıkıntılar, küresel alıcıları alternatif tedarikçi arayışına itti. Oldukça önemli bir coğrafi konum avantajına sahip ülkemizin, uluslararası pazarlarda varlık gösterebilen oyuncuları için yeni bir fırsat yarattı. Evet, iklimlendirme, soğutma sektörü de pandemi sürecinden etkilendi ama kayıpların telafi sürecinin hızlı olduğunu söylemek de mümkün görünüyor. Bunun yanı sıra pandemi süreci ilaç ve gıda sektörleri açısından soğutmanın yaşamsal önemini zirveye taşıdı. Soğuk muhafaza sistemleri ve soğuk depo yatırımları, bu dönemde önemli bir pazar oluşturmaya devam ediyor.
“İklimlendirme sektöründe enerji verimliliği, gündemdeki yerini hijyene bıraktı”
Salgın dünyanın çeşitli ülkelerinde şiddetini artırarak devam ediyorken, Türkiye’de vaka ve ölüm sayısının azalmasıyla normalleşme sürecine girdik ama bu süreci “Yeni Normal” olarak adlandırdık. Ülke normlarında köklü bir değişime gittiğimiz yeni normal döneminde iklimlendirme sektörünün önemi nedir?
COVID-19, doğrudan solunum sistemlerini hedef aldığı için havalandırma, iklimlendirme sistemleri gündemin üst sıralarına yerleşti. Uluslararası meslek örgütleri, birbiri ardına araştırmalar, kılavuzlar yayınladı. Mevcut sistem ve teknolojiler sorgulanmaya başladı. zaman gerekiyor. SOSİAD’ın da mottosu olan “Sürdürülebilir Soğutma”nın önemi ise pandemi döneminde vizyon değişimine yol açabilecek seviyelere yükseldi. Bilim çevreleri pandemi ile küresel ısınmanın, sorumsuz enerji tüketimi ile sebep olunan çevresel felaketlerin ilişkisini daha etraflıca sorgulamaya başladı. Yüksek enerji tüketimi potansiyeline sahip soğutmanın sürdürülebilir hale getirilmesi ile doğa ile dost bir yaşamın mümkün olabileceği konuşulmaya başlandı.
