Yapı malzemesi üreticileri, BIM’in sektör genelinde benimsenmesinde önemli ancak ihmal edilmiş bir role sahiptir. BIM nesneleri, BIM modellerinde temel "yapı taşları" olarak hizmet eder ve geometrik bilgilerin yanı sıra, çevresel veriler, performans verileri gibi ürün açıklamalarını da içeren bina bileşenlerini temsil etmek için oluşturulur (Şekil 1). Ticari yazılım paketleri tarafından sağlanan temel BIM nesneleri sınırlı olduğundan, malzeme üreticilerinden beklenen, kendi ürünlerinin BIM nesnelerini geliştirmek ve bu süreçte BIM nesneleri kullanıcılarının (yani tasarımcılar, yükleniciler ve tesis yöneticileri) ihtiyaçlarını göz önüne almaktır. NBS tarafından 2022 yılında gerçekleştirilen bir anket, sektörün büyük çoğunluğunun (katılımcıların %81'i) BIM nesnelerinin üreticiler tarafından sağlanmasını istediklerini ve bunun BIM'in benimsenmesini ve dijital dönüşümü teşvik etmek için büyük bir öneme sahip olduğunu göstermiştir.
Üreticiler, BIM'i benimseyerek daha fazla kullanıcıya ulaşma, ürün tasarımlarını optimize etme, üretimde yalın süreçlere geçme ve otomasyon gibi çok sayıda avantaj elde etmektedir. NBS tarafından 2022 yılında gerçekleştirilen bir çalışmada, çoğu malzeme üreticisi BIM nesnelerinin ürünlerinin pazarlanmasında "çok önemli" veya "önemli" bir yere sahip olduğunu belirtmiştir. Başka bir NBS anketinin bulguları, inşaat sektöründeki üreticilerin %79'unun gelecekte BIM'i mutlaka benimseyeceklerini düşündüğünü ortaya koymuştur.
Bu fayda ve beklentilere rağmen, malzeme/eleman üreticileri genellikle BIM'i benimsemeyi geciktirmekte ya da kullanıcı ihtiyaçlarını tam anlamıyla karşılamayan BIM nesneleri üretmektedir. Bunun ana sebebi, BIM süreçlerinde uzmanlıklarının yetersiz olması ve kullanıcı gereksinimleri konusunda net bir bilgiye sahip olmamalarıdır. Ayrıca, üreticilerin yalnızca %15'inin tüm ürünleri için BIM nesneleri sağladığını vurgulayan NBS anketinde belirtildiği gibi, genelde BIM nesneleri bütün ürün yelpazesi için oluşturulmamaktadır. BIM nesnesi geliştirmedeki temel zorluk, BIM nesnelerinde hangi bilgilerin nasıl temsil edilmesi gerektiğinin yanı sıra bunların nasıl dağıtılması ve yönetilmesi gerektiğini belirlemektir. Sektörde, BIM nesnesi geliştirme süreci iyi anlaşılmadığından genellikle BIM bu süreç üçüncü bir firmaya devredilmektedir. Ancak istekler tam olarak tanımlanmadığı için oluşturulan BIM nesnelerinin ihtiyaçlara her yönüyle karşılık vermediği görülmektedir. Ayrıca, sürecin farklı bir firma tarafından yürütülmesi, ürün verilerinin güncellenmesi ve dağıtımı üzerindeki kontrolün kaybedilmesine de neden olur.
Bu zorluklar nedeniyle, üreticiler BIM nesneleri sunduklarında bile, kullanıcıların ihtiyaçlarını karşılamayabilir ve bu da kullanılmayan veya içeriği çok fazla değiştirilmesi gereken BIM nesneleriyle sonuçlanabilir. Tasarımcılar, bir üreticinin oluşturduğu BIM nesnesini kendi özel bilgi ihtiyaçlarına uyacak şekilde değiştirdiklerinde, ürün modelinin yapısını anlamak ve gerekli değişiklikleri yapmak için ek zaman harcamaktadır. Öte yandan, kullanıcılar üreticiler tarafından oluşturulan nesneleri kullanmayı tercih etmezlerse, kendi BIM nesnelerini geliştirmek durumunda kalmaktadır. Zaman alıcı olan bu süreç, her projenin zaten zorlu olan iş yükünün daha da artmasına sebep olmaktadır. Ayrıca, kullanıcılar tarafından hazırlanan BIM nesnelerinin, üretici tarafından sağlananlar kadar doğru bilgi içermeme olasılığı yüksektir.
BIM nesnelerinin BIM modellerinin temelini oluşturduğu dikkate alındığında, BIM kullanımının yaygınlaşması ve etkinleşmesi için malzeme üreticilerinin BIM’i benimsemesi ve BIM nesnelerini ihtiyaçlar doğrultusunda geliştirmesi gerekmektedir. Ancak bu konudaki belirsizlikler sebebi ile malzeme üreticilerinin bu süreçte bir kılavuza ihtiyacı bulunmaktadır. Bu ihtiyacı karşılamaya yönelik olarak gerçekleştirilen vaka çalışmalarınının sonucunda malzeme üreticilerinin şu adımları izlemesi önerilmektedir:
1. BIM Benimseme Sürecine Liderlik Yapacak Kişinin Seçilmesi
Sürece liderlik yapacak kişi seçilirken, mevcut personelin geçmişini, yetkinliğini ve istekliliğini değerlendirmek çok önemlidir. Bu değerlendirmeye dayanarak, BIM benimseme sürecinin kurum içinde mi yürütüleceğine yoksa bir BIM danışmanıyla mı çalışılacağına karar verilir. İlkinin seçilmesi durumunda, BIM süreçlerinde görev alacak çalışanlar belirlenir veya yeni personel işe alınır. Süreci bir danışmanın yönetmesi durumunda bile, üretici firmanın danışman firma ile birlikte yakın bir çalışma yürütmesi gerektiği dikkate alınmalı ve danışmanla birlikte çalışacak ekip, üretici firma bünyesinde belirlenmelidir. BIM nesnelerinin oluşturulması için üçüncü bir firma ile birlikte çalışıldığında, imalatçının oluşturulan BIM nesnelerinin güncellemesini yapmaya istekli olmaması halinde BIM'in benimsenme sürecinin etkin olarak gerçekleşmeyeceği unutulmamalıdır.
2. Modellenecek Ürünlerin Seçimi
Üreticinin, hangi ürünler için BIM nesneleri geliştireceğini belirlemek için ürün yelpazesini gözden geçirmesi gerekir. Üretici firmaların bu sürecin başında tüm ürünleri için BIM nesneleri hazırlamayı hedefledikleri görülmektedir. Ancak, farklı özelliklere sahip çok sayıda ürün için BIM nesneleri oluşturmanın, birbirine benzeyen daha az sayıda ürün için BIM nesneleri oluşturmaya kıyasla daha maliyetli ve zaman alıcı olacağı bilinmektedir. Modellenecek ürünleri seçerken pazar talebi, satış hacmi ve rakipler tarafından sunulan benzer malzeme için geliştirilen BIM nesnelerinin incelenmesi gerekir.
3. Kullanıcıların Bilgi İhtiyaçlarının Belirlenmesi
Kullanıcı isteklerini belirlemek, BIM nesnelerine dahil edilecek geometrik ve geometrik olmayan ürün detaylarına karar verme açısından çok önemlidir. Bu noktada dosya formatı, geometrik ve geometrik olmayan bilgi içeriği, farklı aşamalardaki bilgilerin ayrıntı düzeyi ve BIM nesnelerinin hangi özelliklerinin kullanıcı tarafından konfigüre edilebileceğinin belirlenmesi gerekmektedir.
4. BIM Nesnelerinin Oluşturulması için Gerekli Bilgilerin Derlenmesi
Bu aşamada üretici, bir önceki aşamada tanımlanan bilgileri yapılandırılmış bir şekilde derler. Üreticiler, BIM nesnesi oluşturmadan önce teknik çizimlerden, ürün veri sayfalarından ve kataloglardan gelen bilgileri entegre etmeli ve yapılandırmalıdır.
5. BIM Nesnelerinin Oluşturulması
BIM nesneleri oluşturulurken verilmesi gereken ilk karar, bir önceki aşamada yapılandırılan geometrik bilgilerin BIM modelleme yazılımında nasıl temsil edileceğidir. İlk adımda, BIM nesneleri önceki aşamalarda tanımlanan isterlere dayalı olarak genellikle parametrik bir şekilde geometrik olarak modellenir. Geometrik olmayan bilgileri temsil etmek için üretici, bilgileri sınıflandırmalı ve BIM modelleme yazılımında bu niteliklere uygun parametreler tanımlamalıdır. Kullanıcıların veri analizi ve ilgili hesaplamaları doğru bir şekilde yapabilmelerini sağlamak için bilgilerin temsilinde doğru parametre türlerinin ve birimlerinin seçilmesi önemlidir (Şekil 2, 3 ve 4).
