Yapılarda bulunan elektrik tesisatı, sıhhi tesisat, mekanik
tesisat gibi sistemleri temelden çatıya aktaran tünellere şaft boşluğu denir.
Çok katlı yüksek yapılarda asansör boşluğuna da şaft boşluğu adı verilir. Şaft
boşluğu yapıların en önemli elemanlarından biridir. Bu boşluklar temelden
çatıya kadar aynı yerde açılmalıdır. Bu sayede tesisat sistemleri her kata
ulaştırılır.
Apartman boşluğu ile şaft boşluğu sık sık birbiriyle
karıştırılsa da her ikisinin de farklı görevleri vardır. Yapıdaki güneş almayan
odaların da gün ışığından faydalanması için apartman boşluğu kullanılır. Şaft
boşluğunun ise güneş ışığını katlara ulaştırmak gibi bir amacı yoktur.
Şaft Boşluğu Ne İşe Yarar?
Şaft boşluğu nedir sorusuna cevap verdikten sonra biraz da
şaft boşluğunun ne işe yaradığından bahsetmek istiyorum. Şaft boşluğu ne işe
yarar gelin maddeler halinde inceleyelim:
Temiz atık su, elektrik ve mekanik tesisat gibi sistemlerin
yapının temelinden çatısına kadar her yere ulaştırılmasını sağlar.
Yer altı kanalları, tüneller gibi yapılarda havalandırmayı
sağlar. Şaft boşlukları sayesinde temiz hava sirkülasyonu oluşur.
Herhangi bir olumsuzluk anında tünellerde acil çıkış için
kullanılır.
Havalandırma şaftı sayesinde binalarda zehirli gazların ve
kötü kokuların birikmesi önlenir.
Mekanik ve elektrik aksamın dışarda gözükmesi yapıyı
kullananlar açısından risk oluşturur. Aynı şekilde bu aksamların uzun ömürlü
olması için kesinlikle dışardan gözükmemesi gerekir. Şaft boşlukları da bu
tesisatların gizlenmesini sağlar.
Şaft boşluğu ne işe yarar sorusuna genel olarak bu şekilde
cevap verebiliriz.
Şaft Boşluğu Nasıl Yapılır?
Yapıların sadece mimari ve statik projeleri bulunmaz. Aynı
bunlar gibi kalıp projeleri de vardır. Kalıp planında şaft boşluklarının
ölçüleri ve yapıda nerede olması gerektiği açık şekilde belirtilir. Genelde ŞK
kodu ile şaft boşluklarının yerleri gösterilir. ŞK, şaft kapağının
kısaltmasıdır. Beton atılmadan önce kalıp planında gösterilen yerlere şaft
kapakları koyularak buraların boş kalması sağlanır. Şaft boşlukları, her katta
ayını yere denk gelmelidir. Bu sayede boşluklar arasında süreklilik sağlanır ve
elektrik ve mekanik aksam her kata ulaştırılmış olunur.
